Maden Arama Sondajı
Maden Sondajı Nedir?
Maden sondajı; doğal kaynakların yerini ve özelliklerini belirleyerek kaliteli bir üretim sağlamanız için yapılan bir kuyu açma çalışmasıdır. Sondaj çalışmaları, detaylı bir ön araştırma ve planlama gerektirir. İçinde bir jeoloğun da yer aldığı uzman ekip maden sondajı çalışmalarında elde edilen verimi artırır. Bu uygulama amacına göre dört ana başlıkta incelenebilir.
Yeraltının yapısını ve yeraltı zenginlikleri ( doğaltaş,kömür, metalik maden, vb.) hakkında bilgi toplamak ve işletmelerde üretime geçmek amacı ile kuyu açmak için yapılan işlemlere maden sondajı denir.
Amaçlarına göre maden sondajları;
1. Arama Sondajları : Aranması öngörülen maddelerin (yeraltı doğal zenginliklerin) yeraltında varlığının olup olmadığını saptama amacı ile yapılan sondajlardır.
2. Geliştirme Sondajları : Yeri saptanan herhangi bir yeraltı doğal zenginliğinin büyüklüğünü belirlemek ve içerdiği maddelerin dağılım alanını saptamak için yapılan sondajlardır. Bunlara ‘tespit kuyuları’da denir.
3. Üretim Sondajları : Sınıfları belirlenen yataktan üretim yapmak için ( Petrol,doğalgaz, su, kükürt yataklarında olduğu gibi) belirli bir plana uygun olarak açılan kuyulardır.
4. Yardımcı Sondajlar : Bir yatağın işletilmesi için gerekli bazı koşulları sağ lamak amacı ile yapılan sondajlardır.Maden arama amaçlı karotiyer vasıtasıyla yapılan sondajlara maden sondajları adı verilir. Maden araması yapılacak sahada daha önceden jeofizik yöntemler ile belirlenen noktalarda düşünülen derinliğe göre değişik çaplarda karotiyer ile yerin altındaki malzeme yeryüzüne çıkarılır. Genellikle çamurlu yöntem ile yapılan sondaj sonucu alınan karotlar karot sandıklarına yerleştirilir ve kaçıncı metrede hangi malzemenin çıktığı,aranan madenin hangi metrelerde bulunduğu tespit edilir.
Maden sondajları oldukça zor ve titizlik isteyen çalışmalardır. Zemin yapısına göre muhafazalı veya muhafazasız olarak çalışılır. Düşünülen sondaj derinliği arttıkça karotiyerin çapı düşürülmelidir. Oldukça uzmanlık isteyen bu çalışmalar sonucunda karot yüzdesi en az %80 olmalıdır ki yapılan çalışmalardan elde edilen veriler ile muhtemel rezerv tayinleri yapılabilmelidir. Firmamız uzman kadroları ve tecrübesi ile siz değerli madencilerimize hizmet vermektedir.
Arama Sondajı
Arama sondajı, hedeflenen cevher çeşidinin, belirlenen alanda bulunup, bulunmadığını tespit amacıyla yapılır. Sondaj sonucunda hedef madenin kimyasal özellikleri ve bulunduğu zonlar hakkında fikir sahibi olunur. Arama sondajlarında genel olarak karot alma işlemi tercih edilir çünkü bu sayede kuyudan çıkan cevher kolayca incelenebilir ve laboratuvar ortamına ileri inceleme için gönderilebilir.
Geliştirme Sondajı
Bu sondaj işlemi maden tespitinin ardından yapılır. Var olduğu tespit edilen maden yatağı niteliğini yani miktarını tespit ederek, doğru yatırım planı yapmanıza yardımcı olur. Tespit kuyuları olarak da isimlendirilen geliştirme sondajları cevher kalitesi ve yüzde miktarı hakkında bilgi verir.
Üretim Sondajı
Üretim sondajı, ön çalışması yapılarak yeri, niceliği ve niteliği belirlenmiş madenin çıkarılması için yapılan özelleşmiş bir sondaj biçimidir. Kaynağın tam verimle kullanılması için belirlenmiş bir plana uygun adımlar atılır. Maden işletmelerinde güvenli ve konforlu bir üretim sağlanması için bu işlemden faydalanılır.
Diğer Sondajlar
Ana madenin bulunması işleminden ziyade, maden ruhsat sahası yan koşulların dengelenmesi için yapılan kuyu açma çalışmasıdır. Maden sondajları yapısal olarak eritme sondajları, havalandırma sondajları ve ocak drenaj sondajları olmak üzere 3 ana başlık altında incelenebilir.
Eritme Sondajları
Suda eriyebilen tuz, kükürt gibi mineral yapıların, yüzeye çıkarılması işlemidir. Bir uçtan basılan çözünen maddeler pompa yardımıyla çıkartılır.
Havalandırma Sondajları
Değerli madenlerin ya da kömür gibi yer altı zenginliklerinin çıkarılması amacıyla kurulan maden işletmelerinde, galerilerin hava ihtiyacının karşılanması için uygun yerlerden yüzeye bağlantı kurulmasını amaçlayan sondaj çalışmalarıdır.
Ocak Drenaj Sondajları
Maden ocakları formundaki işletmelerde, yer altı sularının drenaj çalışmasıyla ortamdan uzaklaştırılması işlemi olarak tanımlanabilir.
Maden Sondajı Nasıl Uygulanır?
Maden sondaj çalışmalarının tekniği, arazinin tipi, hedef maden, sondajın amacı gibi değişkenlere göre belirlenir. Maden arama sondajı söz konusu olduğunda kullanılan makine kadar teknik de önem taşır. Maden sondajında ağırlıklı olarak karotlu ve ters dolaşım sondaj yöntemleri ön plana çıkar. Dönerli sondaj tekniğinin bir türü olan karotlu tekniği, düz takım ve wire-line olarak iki farklı şekilde uygulanabilir. Daha sığ sondajlarda kullanılan düz takım yöntemi, derinlik artıkça sondaj süresinin uzamasına sebep olabilir.
Daha derin ve eğimli maden sondajı için, işçilik ve süreden tasarruf sağlayan wireline yöntemi kullanılır. Eğimin belirlenmesi için öncelikle maden sondajı kuyu ölçümleri tamamlanır. Ekipmanın kullanım ömrünü de uzatan bu teknik 50 m ve üstü derinlikler için avantajlıdır.
Altın, bakır gibi madenlerin yeri ve niceliklerinin belirlenmesinin ardından tenör dağılımının tespiti gerekir. Sondaj işlemi, alanın etüt yapısına uygun planlamayla uzman kişiler tarafından gerçekleştirilmelidir. Kazı ve düzenleme işlemi ile alan sondaja uygun hale getirilir. Ardından farklı boyut ve özelliklerde sondaj makinesi ve elmas matkap yardımıyla delme işlemi gerçekleşir. Delme işlemini takiben karot örnekleri kuyu dışına çıkarılır.
